Northern Region / ภาคเหนือ

Tapestry Weaving | ล้วง/เกาะ

Tapestry Weaving is a textile technique that creates a pattern by using multi-colored wefts to intertwine and return repeatedly for a period of time, interspersed with the usual crossing technique, using the grip to wrap around the standing line to hold the weft in each phase.

The Tai Lue people in Chiang Kham District, Phayao Province, and Chiang Khong District, Chiang Rai Province call this technique ‘Koh’, but the Nan people call it ‘Luang’ using colored cotton inserting up and down, flowing in the same direction creating the pattern that looks like the flow of the river. It is popularly known as ‘Pha Nam Lai,’ which is well-known and regarded highly in Nan Province.

Nam Lai pattern has been woven from about 80-100 years ago, developed from the textile of the Lue people, descended from the Tai Lue people in the land of Xishuangbanna, China. Nowadays, this has been developed into a variety of patterns, such as rocket patterns, blade patterns, cladding patterns etc.

เกาะ หรือ ล้วง (Tapestry Weaving) เป็นเทคนิคนี้ทำให้เกิดลวดลายโดยใช้เส้นพุ่งหลายสีพุ่งไปเกี่ยวกันแล้วย้อนกลับไปมาเป็นช่วงๆ สลับกับการทอด้วยเทคนิคลายขัดธรรมดา และใช้การเกาะโดยพันรอบเส้นยืนเพื่อยึดเส้นพุ่งในแต่ละช่วง

ชาวไทลื้อในอำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา และอำเภอเชียงของ จังหวัด เชียงราย เรียกเทคนิคนี้ว่า เกาะ แต่ชาวเมืองน่านเรียกว่า ล้วง โดยใช้ฝ้ายสีต่างๆ สอดขึ้นสอดลงให้ไหลไปในทางเดียวกัน ไล่ระดับไปเรี่อยๆ ดูคล้ายการไหล ของสายน้ำ จึงนิยมเรียกว่า ผ้าน้ำไหล ซึ่งเป็นผ้าที่มีชื่อเสียงและถือได้ว่าเป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดน่าน

ผ้าลายน้ำไหลเป็นลายที่ทอกันในยุคหลังประมาณ 80-100 ปี โดยพัฒนามาจากลายผ้าของชาวลื้อ ซึ่งสืบเชื้อสายมาจากชาวไทลื้อในดินแดนสิบสองปันนา ประเทศจีน ปัจจุบันมีการพัฒนาลายน้ำ ไหลเป็นรูปแบบ ต่าง ๆ เช่น ลายจรวด ลายใบมีด ลายกาบ ลายน้ำไหลสายรุ้ง เป็นต้น

ผ้าทอลายน้ำไหล ได้รักษาเอกลักษณ์ในการสอดแทรกแนวคิดทางศาสนา สังคม ความเชื่อ ตามแบบบรรพบุรุษเอาไว้ได้เป็นอย่างดี เช่น ลายบ่อสวก ที่เชื่อกันว่าผ้าลายนี้จะนำความมั่งคั่งมาให้ผู้สวมใส่ ลายดาวล้อมเดือน ที่เชื่อกันว่า ผ้าลายนี้จะต้องทอโดยเมื่อผู้ทอเป็นคนอ่อนหวานมีเสน่ห์ ลายแมงมุม ที่เชื่อกันว่าจะสามารถแผ่อำนาจการปกปักรักษา ดูแลคนที่รักหรือผู้สวมใส่ ไม่ให้มีสิ่งชั่วร้ายมากกล้ำกรายได้ เป็นต้น

ผ้าลายน้ำไหลเดิมนิยมทอสำหรับเป็นผ้าซิ่น และมีการนำมาปรับประยุกต์ตัดเป็นเสื้อผ้าและเครื่องใช้ต่างๆ